TÜRKİYE –RUSYA İLİŞKİLERİ, YENİDEN ÇİZİLECEK KARADENİZ KITA SAHANLIĞI HARİTASI SEBEBİYLE HER AN BOZULABİLİR!
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali mevcut şekli ile kalırsa, Ukrayna’ya sadece karada toprak kaybettirmeyecek, Karadeniz’de hükümran olduğu kıta sahanlığının önemli bir kısmını da kaybettirecektir (Şekil 1 ve 2). Malum olduğu üzere, Birleşmiş Milletler Deniz Hukukuna göre devletlerin kıta kenarlarından itibaren denizlere doğru olan 200 millik kısım “Özel Ekonomik Zon” larıdır. Denize doğru olan bu 200 millik kısım diğer ülkelerin 200 millik alanları ile çakışıyorsa ülkeler anlaşmak mecburiyetindedirler. Kırım’ın en güney ucuyla Kastamonu-Abana arasındaki mesafe sadece 164 mildir. (Şekil 3)
Rusya’nın 2014 yılında Kırım’ı yasal olmayan bir şekilde ilhakı Ukrayna’ya çok şeyler kaybettirmişti. Ukrayna, Deniz Kuvvetlerini güçlendirmek için yaptığı tesislerin yanısıra Ukrayna Doğalgaz-Petrol şirketi olan NAFTOGAZ Kırım’daki bütün yan kuruluşlarını ve milyarlarca dolarlık ekipmanlarını da Rusya’ya terketmek zorunda bırakılmıştı. Naftogaz, Kırım olayından sonra bile Ukrayna kıta sahanlığı içinde kalan ve Romanya’da keşfedilen “Neptün” ve Türkiye’nin bulduğu “Tuna 1” doğalgaz sahasının kuzeyinde 32 ruhsat alanında Doğalgaz araştırması yapıyordu.
Mevcut işgalin son haritasına yakından bakıldığında ( Şekil 4), Rusya’nın Azak denizinin bütün kıyılarını işgal ederek Azak denizini Rus denizi yaptığı görülmektedir. Bu işgalin ve yeni çizilecek kıta sahanlığı sınır haritasının Ukrayna’yı etkileyen çok önemli yönlerinin yansıra, Karadeniz Kıta sahanlığında, NATO üyesi olan Türkiye, Romanya hatta Bulgaristan olmak üzere Batı yanlısı Gürcistan’ı da etkileyecek pek çok yönü bulunmaktadır. Özellikle Romanya-Rusya; Rusya-Türkiye; Ukrayna-Romanya sınırlarının tartışmalı olacağı düşünülmektedir. Rusya’nın Romanya Ukrayna arasında bulunan Yılan Adasını (Bile Bine) işgali de bu problemleri daha karmaşık hale getirecektir.
TPAO ile ortak olarak iş yapan ve belli ruhsat alanlarına sahip Exxon Mobil ve PetroBras şirketlerine verilen ruhsat alanlarının mülkiyetlerinin de değişme ihtimali olması ayrıca düşünülmesi gereken önemli bir konudur (Şekil 5).
Eski Kıta sahanlığı harita alanlarında bile Türk balıkçılarının Rus Balıkçılarıyla birçok problem yaşadığı bilinmektedir. Yeni harita gerçekleştiğinde, Rusya ile komşu olacağımız sınırlarda sadece doğalgaz petrol muhtemel alanları sebebiyle değil, balıkçılık konularında da birçok yeni problemin oluşması kaçınılmaz olacaktır. Bazı konularda Ukrayna ile anlaşmak çok kolayken, Rusya ile anlaşmanın kolay olmayacağı rahatlıkla tahmin edilebilir.
Başta Cumhurbaşkanımız ve Dış İşleri Bakanlığımız olmak üzere, ilgili bütün yetkililer, çok yakın bir zamanda karşımıza çıkması kaçınılmaz olan bu probleme şimdiden hazırlıklı olmalıdır.
Prof. Dr. Doğan AYDAL
Genel Başkan Yardımcısı | AR-GE Başkanı
Şekil 1: Mevcut Kıta sahanlığı Sınırları
Şekil 2: Rus İşgali sonrası oluşacak muhtemel Kıta sahanlığı sınırları
Şekil 3: Kırım’ın en güney ucuyla Kastamonu-abana arasındaki mesafenin 165 mil olduğunu gösteren harita.
Şekil 4: Rusya-Ukrayna işgalinin 25 Mart 2022 tarihli son durum haritası. Harita ALJAZEERA tarafından yayınlanmıştır.
Şekil 5: Türkiye-TPAO tarafından Karadeniz’de yabancı şirketlere verilen ruhsat alanları